gediz'in bereketi

şimdi efendim. bloglardaki konulara başlık bulmak gerekiyor ya ben orada çok sorun yaşıyorum. eskisi gibi mekan-tarih formatlı başlıkların çok can sıkıcı olduğuna karar vermiştim. şimdi de kıvranıyorum. şimdi bu başlıktaki fotoğrafları anlatacak ne başlık bulayım?

gediz'in bereketi dedim bende. bir trt2 belgeseli kıvamında. hani şu 50li yaşlarda kısa saçlı bir kadının "anacığım" diye konuştuğu geri fonda bolca bağlama çalan belgesel kıvamı. ama konunun içini de doldurmam gerekiyor böyle bir başlıktan sonra.

foto-belgesel deneyimdir...




kapakta ve üstteki fotoğrafta görünen tepecikler aslında birer tümülüstür. ondandır ki buraya bintepeler bölgesi de denir.

bintepeler bölgesi salihli, marmara gölü ve ahmetli arasında kalan bir bölge. kaybolmuşlar hariç 154 tümülüs varmış. aslında bu tümülüsler uşak'a kadar sürüyormuş. ama artık sadece bahsettiğim bölgede apaçık görünebiliyorlar. bunlar o kadar çoklar ki rahmetli dedmin tarlasının içinde bir tane vardı eskiden. kimsesiz ve başıboş. civar köyler define arama bahanesiyle kalan tepeleri de tarumar edince jandarma korumaya aldı tümülüsleri. artık gece jandarma devriyesi geziyor tarlaların arasında. ama bizim köyün kahvelerinde hala kuyruğu zümrütlerle bezeli altın aslan heykeli bulan köylünün efsanesi konuşuluyor. mümkündür. uşak müzesinde sergilenen ve oradan çalınan (şimdi noldu akıbeti bilmiyorum) karun hazinelerini de bulan köylülerdi...

bölgenin bu ismi almasına neden olan tümülüsler lidya kralları ve soylularına ait yığma mezarlar. buradaki tümülüsler genelde yassı dikdörtgen prizmalar şeklinde ama başları düzgünce kesik. hepsinin güneye bakan kapıları, buradan mezar odasına giden düzgün kesilmiş taş bloklarından yapılmış koridorları, ve sandık boyutunda mezarı vardır. bu yapının üzerine toprak yığılmış ve tepecikler oluşmuş. önemli tümülüsler o kadar büyüktür ki üzerine çıktığınızda (ben küçükken bir kez çıkmıştım) neredeyse tüm gediz ovasını ve marmara gölünün tamamını görebiliyorsunuz. internetteki kaynaklara göre büyüklüğü mısır piramitleri kadardır.

marmara gölünün hemen kuzeyindeki bu en büyük tümüls aynı mısır piramitleri gibi bir üçlünün en büyüğüdür. ortadaki gyges tümülüsü, diğer bir tanesi son lydia kralı kroissos'un babası alyattes'in tümülüsüymüş -en büyük olan. diğer tümülüsün ismine ulaşamadım henüz. heredot usta demiş ki:

… Öyle bir anıt vardır ki bilinen bütün öbürlerini aşar. Bu Kroisos’un babası Alyattes’in mezarıdır. Etekleri büyük taşlarla örülmüş bir toprak yığınıdır. Küçük esnafın, el işçilerinin ve aşk satıcısı küçük kızların topladığı paralarla yükseltilmiş bu anıt. En yüksek yerinde, ben oradan geçtiğim zamanda da, beş tane taş blok vardı. Üzerlerine kazılı olan yazılarda, buna katılan her meslek dalının ne kadar verdiği yazılı idi.

rakamlar en çok parayı küçük kızların verdiğini söylüyormuş... bu alyattes tümülüsü o kadar görkemliymiş ki helen şair Simonides (İÖ 556-468) şöyle yazmış vakti zamanında:

Yoksulun Mezarı

Efendi, önünde durduğun mezar

Ulu bir Lydia kralının filan değil.

Ben fukara bir adamım;

Mezarım kocaman olacak değil ya,

Bu bile büyüktür bana.

şimdi böyle büyük bir görkemden bahsederken gediz'in bereketi demem boşuna gelmedi di mi?

gediz'in antik ismi hermus'muş. ismini yunan mitolojisi tanrılarından hermus'tan almış. hermus tanrı oceanus ve tanrıça tethys'in oğluymuş. isme dair iki rivayet daha mevcut: 1. hermus aegyptus'un oğullarından biri. kleopatra ile evlenir ve onun tarafından öldürülür. 2. hermus atina soylularından birinin ismi. atina'nın kurucu krallarından theseus'un can yoldaşı. theseus pytapolis'i (neresi olduğunu bulamadım) kurduktan sonra hermus'u burada bırakıyor. bölge ismini ondan alıyor.

harita...

her ne olursa olsun lydia bereketli gediz toprakları üzerinde kurulmuş zengin bir krallıkmış. wikipedia alternatifli kaynaklara göre burası sanki yunan/grek/hellen medeniyetinin parçası gibi görünüyor. ama aynı kaynaklar öyle olmadığını, ama isimlerin oradan geldiğini söylüyor. ionia, frigia, troia, lydia, lykia vs.'nin o pek bilindik helen medeniyetiyle pek alakaları yok oysa ki. hatta pers medeniyetine daha yakın bile denilebilir...

neyse belgesel anlatımı iyi gidiyor. derken bu fotoğrafı koyayım dedim. ilkay'la beraber motorsiklete atlayıp keşfe çıkmışken bir tulumba görüp durduk. sanki hiç görmemişiz gibi :)
efendim burada görünen şey ne bir nehir, ne de bir çay. bildiğiniz sulama kanalı :) civar köylerde ismi gocaganal'dır. koca kanal değil. öyle derseniz "şehirden gelmiş ükela" damgasını yemeniz işten bile değil. gocaganalımız marmara gölünden aldığı suyu gediz'e taşırken etraftaki tarlayı takkeyi sulamak için düşünülmüş. son yıllarda neredeyse su yok içinde. malum kuraklık (kopenhag gösterilerine selam olsun!! kahrolsun küresel ısınma...)


bunlar hakkında ne denir bilmiyorum. bildiğimiz karınca...

yukarıdaki ve aşağıdaki fotoğraflar bildiğimiz kabızlığımın ve mızmızlanmamın ürünleri. zoom-tele objektif istiyorum ulennn!!!

yukarıdakiler su tavuğu. fulica atra yani :) . aslında sakarmeke! eti yenmez. gedizin sulak alanalarında pek meşhurdur...


bu fotoğrafta bir şey göremezseniz üzülmeyin çünkü ben de göremiyorum. aslında bu fotoğrafın sarısı ve turuncularını atarsanız turkuvaz ve kırmızı görünüyor sol-üst üçte birde. kendisi yalıçapkınıdır. latincesi alcedo atthis. fotoğraf yetersiz biliyorum ama benim için önemli bir kuş. aslında şöyle bir kuş:



benim için önemi şu: bu kuşun nesli tehlikede. ve nerelerde yaşadığını, ürediğini tespt etmek o yüzden çok önemli. bizzat ben ve dayı oğlu abdullah 20.yy'ın son yılında buraya yaptığımız kuş gözlem gezisinde bu kuşların sayısına şahit olduk. sayım yaptık. efendim bu yalıçapkının gocaganal bölgesinde varolduğunu ve ürediğini türkiye kuş literatürüne geçiren kişiyim ben! haaa sonrasında ne oldu? korumaya falan mı alındı? bilmiyorum...

aslında şu aşağıdaki kuşu da bulmayı çok istemiştim ama nasip değilmiş. izmir yalıçapkını. soyları tükendi tükenecek. hatta so yılarda gözlenemiyordu yanılmıyorsam. umutlarım boşa çıktı. bulamadık...


kuş fotoğrafı çemeye o kadar özenmiştim ki köydeki tavukları horozları kaçırmayayım dedim :)


yuarıdaki ve aşağıdakiler benim ilk panning deneyimlerimdir. hayvanlar koşsun diye korkuttum, ovaladım. yengem görse kızardı heralde bana :)




ali'yle geçen bir şey konuşmuştuk. aslında bir numarası olmayan şeyi çekiyorsun. olmayan bir şeyi olmuş gibi gösterebiliyorsun diye. fotoğrafçının değil fotoğraf makinesinin marifeti. işte onlara iki örnek:

bildiğimiz nar. ama bereketin sembolü (belgesel formatına hızlı bir geri dönüş)

bildiğimiz ot. burcu duymasın böyle dediğime :) üzerindeki de bildiğimiz çiğ; artık neresini biliyorsak...

kurşunku kaplıcalarına da gittik. ama ben çok sıkıldım bu belgesel formatından. bakın işte. orada gördüğüm araba falan fişmekan...




neyse böylece kurban bayramı salihli fotolarımı sergilemeyi kendi adıma nihayete erdirmiş durumdayım. içim rahat altım kuru...

not: harita (!), ve yalıçapkını fotoları benim değildir. şuralardan alınmıştır:

http://en.cevreciyiz.com/images/contents/galeri/atlas/Sultansazligi%20-%20Yalicapkini_mehmetaltug%20%282%29.jpg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2e/C%2BB-Galatia-Map.JPG
http://www.gaxxi.com/fotoritim/fotoritim/gorsel/dosya/1201993462izmir-yalicapkini.jpg